Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2016 r., sygn. akt III CZP 67/16

06.12.2017 · Adwokat Marcin Radel

Przedawnienie roszczenia wobec pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika nie skutkuje odpowiedzialnością odszkodowawczą tego pracownika wobec poszkodowanego.

W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego związanego z możliwością poniesienia przez pracownika odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, mimo iż co do zasady to pracodawca jest zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika w czasie wykonywania przez niego obowiązków (art. 120 § 1 k.p.).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, konieczność rozstrzygnięcia powyższego zagadnienia prawnego wyniknęła w rozpatrywanej przezeń sprawie, w której powodowie domagali się zasądzenia zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych z uwagi na śmierć brata i syna powodów, spowodowaną obrażeniami wynikłymi w wypadku lotniczym. Sąd I instancji rozpoznając sprawę oddalił powództwo w całości, podzielając stanowisko pozwanego pilota samolotu, który twierdził, że regulacja art. 120 § 1 k.p. wyłącza jego odpowiedzialność deliktową, gdyż do wypadku doszło podczas wykonywania przez niego obowiązków pracowniczych, a zatem wyłącznie obowiązanym do naprawienia szkody jest jego pracodawca.

Niezależne od powyższego powództwo wytoczone przez tych samych powodów przeciwko pracodawcy sprawcy szkody, zostało przez Sąd Okręgowy również oddalone – tym razem z powodu przedawnienia.

Sąd Apelacyjny, kierując pytanie do Sądu Najwyższego, przedstawił dwa możliwe do przyjęcia stanowiska. Pierwsze zakłada wyłączną odpowiedzialność pracodawcy za szkody majątkowe i niemajątkowe, wyrządzone przez pracownika. Drugie zakłada ograniczenie odpowiedzialności podmiotu zatrudniającego z możliwością wyjątkowego dochodzenia roszczeń również od pracownika. Miałoby to być uzasadnione np. gdyby roszczenie przeciwko pracodawcy przedawniło się, co skutkowałoby nieuzyskaniem odszkodowania przez pokrzywdzonych w ogóle.

Rozstrzygając przedstawione pytanie prawne, Sąd Najwyższy podzielił pierwsze stanowisko. Sąd Najwyższy wskazał na pojawiającą się koncepcję dopuszczającą umożliwienie poszkodowanemu dochodzenia roszczenia od bezpośredniego sprawcy szkody, gdyby naprawienie szkody przez pracodawcę okazało się niemożliwe. Uprawnienie takie miałoby aktualizować się, gdyby niemożność zaspokojenia roszczenia poszkodowanych na podstawie art. 120 § 1 k. p. wynikała z czynników o charakterze faktycznym, jak choćby niewypłacalności podmiotu zatrudniającego czy jego likwidacji.

Zdaniem Sądu Najwyższego, ponoszenie odpowiedzialności przez pracownika – nieumyślnego sprawcę szkody, należy jednak traktować jako wyjątek od reguły. To podmiot zatrudniający odnosi największe korzyści w związku z wykonywaniem pracy przez zatrudnionych, zatem i on winien ponosić odpowiedzialność za ich niepowodzenia. Odpowiedzialność pracownika zatem mogłaby wchodzić w grę, gdyby poszkodowany ze względów nieusuwalnych oraz obiektywnych nie mógłby uzyskać odszkodowania, a konieczność naprawienia szkody miałaby silne uzasadnienie aksjologiczne.

Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż taką obiektywną i nieusuwalną przesłanką nie jest jednak przedawnienie roszczenia poszkodowanego przysługującego mu przeciwko podmiotowi zatrudniającemu albo przegrana wszczętego przeciwko takiemu pracodawcy procesu o odszkodowanie. Ostatecznie podjął zatem uchwałę, iż „Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody, przysługującego poszkodowanemu wobec pracodawcy, nie wyłącza zastosowania art. 120 § 1 KP”.