Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2016 r., sygn. akt I CSK 807/15

09.05.2017 · Adwokat Marcin Radel

Nieprzedstawienie odpisów aktów stanu cywilnego nie stanowi braku formalnego wniosku o stwierdzenie nabycia spadku i nie uzasadnia zawieszenia postępowania.

W omawianej sprawie wnioskodawczyni domagała się stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym bracie jej ojca. Po złożeniu zapewnienia spadkowego, Sąd Rejonowy uznał, że ustalenie kręgu osób dziedziczących wymaga przedłożenia odpisów skróconych aktów stanu cywilnego konkretnie wskazanych osób i wyznaczył w tym celu wnioskodawczyni odpowiedni termin pod rygorem zawieszenia postępowania.

Ponieważ wnioskodawczyni nie dostarczyła wskazanych dokumentów, Sąd Rejonowy zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. Gdy po roku wnioskodawczyni ostatecznie złożyła część odpisów skróconych aktów stanu cywilnego i wniosła o podjęcie postępowania, Sąd Rejonowy, mając na uwadze, iż nie są to wszystkie potrzebne dokumenty, wydał postanowienie o umorzeniu postępowania. Zażalenie na to postanowienie zostało oddalone przez Sąd Okręgowy.

Rozpoznając złożoną w tej sprawie przez wnioskodawczynię skargę kasacyjną na postanowienie o umorzeniu postępowania, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego oraz poprzedzające je postanowienie Sądu Rejonowego i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do rozpoznania.

Sąd Najwyższy stwierdził w pierwszej kolejności, że tylko akty stanu cywilnego umożliwiają określenie danych personalnych spadkobiercy. Jednakże jeśli według zapewnienia uczestników postępowania istnieje osoba, która może dochodzić spadkobrania, to nieprzedstawienie odpisu jej aktu stanu cywilnego nie może doprowadzić w konsekwencji do odmówienia jej przymiotu spadkobiercy.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy nieprzedłożenie odpisów aktów stanu cywilnego nie stanowi jednak braku formalnego wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, ale brak dowodowy. Z tego względu w razie ich nieprzedłożenia, zawieszenie postępowania w oparciu o art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. jest wykluczone.

Sąd Rejonowy nie dysponując odpowiednimi odpisami aktów stanu cywilnego powinien był podjąć stosowne działania z urzędu celem ich pozyskania. Dodatkowe informacje potrzebne do ustalenia właściwych urzędów stanu cywilnego mógł uzyskać od wnioskodawczyni, a także na podstawie przypisków zamieszczanych pod treścią aktów stanu cywilnego, zawierających informacje dotyczące innych aktów stanu cywilnego tej samej osoby, jak również na podstawie ewentualnych danych z ksiąg wieczystych.

Sąd Najwyższy w przedmiotowej sprawie zwrócił przy tym uwagę, iż Sąd Rejonowy niepotrzebnie żądał odpisów skróconych tak wielu aktów stanu cywilnego, gdyż tylko niektóre z nich faktycznie były konieczne dla ustalenia kręgu osób dziedziczących.